Cynara scolymus – Artisjok

De artisjok is een distel van de composietenfamilie (Asteraceae). Hij komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied en is een ondersoort van kardoen (Cynara cardunculus) die ook van oorsprong in het Middellandse Zeegebied voorkomt. De plant is al vrij oud. Hij stamt al uit 500 v. C. Hij groeide destijds vooral in Egypte, Perzië, Turkije en Griekenland. Destijds heette de plant anders, namelijk kardoen (Cynara cardunculus). De kardoen wordt nu nog veel gebruikt als sierplant in de moestuin. Het is een imposante verschijning, door zijn grootte en mooie bloemhoofd.

Familie

De planten uit de composietenfamilie hebben bloemen die heel dicht opeengepakt (net een bos bloemen) bij elkaar zitten, waardoor het net lijkt of de plant maar één bloem heeft. Zo’n groep bloemen bij elkaar wordt in deze familie een (bloem-)hoofdje genoemd. Zo’n hoofdje kan bestaan uit buisbloemen (recht opstaande staafjes of buisjes), lintbloemen (bijvoorbeeld de gele bloemblaadjes aan de rand bij de paardenbloem) of buis- en straalbloemen (lijken sterk op lintbloemen).

Bekende planten uit deze familie zijn onder andere de paardenbloem en het madeliefje.

Uiterlijk

De artisjok wordt ongeveer een meter hoog en ook net zo breed. Sommige kweekvormen worden nog aanzienlijk hoger. Door de grote, puntige, grijsgroene, leerachtige bladeren, die zowel aan de voet van de plant zitten, als aan de bloemstengels, oogt de plant fors. De bladeren zijn onderaan vlezig, waardoor ze gegeten worden. De dunne bloemstengels vallen dan ook vrijwel weg tussen de bladeren van de plant.

Het bloemhoofd van de wilde plant bevat enkel buisbloemen en is paars. Er zijn kweekvormen met andere kleuren in tuincentra te krijgen. De normale bloeiperiode bevindt zich in augustus en september.

Relaties met dieren

De plant is een bijen-, hommel- en vlinderplant. Aangezien de plant een distel is, is ook de putter (ook bekend onder de naam distelvink) geïnteresseerd in de plant. Deze kleurrijke zangvogel eet namelijk zaden van distels.

In Nederland

De artisjok kan in Nederland groeien en is een meerjarige plant, maar kan niet tegen strenge vorst. Het afdekken van de wortel(-stokken) of het verplaatsen van de plant naar een kas of binnen, is daarom meestal nodig met de Nederlandse winter. De plant houdt van een warme, (vrij) droge plek om te staan in de zon of halfschaduw. Verder stelt de plant weinig eisen en kan deze goed voor zichzelf zorgen.

De plant groeit vooral in Frankrijk en Zuid-Europa.

Bijzonderheden

De artisjok geniet enige bekendheid als groente. Er zijn diverse recepten voor. Voor wie het zelf net als de groente (de bloemknop) wil kweken geldt wel dat timing bij de oogst een rol speelt. Je moet de plant de bloemknoppen net voordat de bloem open gaat oogsten. Ook de bladeren zijn eetbaar.

Culinair

Artisjokharten zijn een echte culinaire versnapering die vaak gegeten wordt in feestelijke gerechten. De blaadjes kunnen worden afgeschraapt met de tanden na het koken.

Toepassingen voor de gezondheid

Het blad en de wortel van de artisjok staan bekend door de bitterstoffen die erin zitten, als stimulerend voor de galafscheiding door de lever. Hij is zowel galvormend als galdrijvend. Daarnaast werkt hij ook ontkrampend op de galwegen. Artisjok stimuleert de spijsvertering en de leverfunctie. Het heeft daardoor ook een positief effect op het cholesterolgehalte. Dit is wetenschappelijk aangetoond in 1957. De belangrijkste werkzame stof die geïdentificeerd is heet cynarine. Maar verder is de plant ook rijk aan flavonoïden, fytosterol en enzymen.

Daarnaast werkt de plant ook licht op de nieren. Daarom kan hij ook ingezet worden bij vochtophoping, een verhoogd urinezuurgehalte (zoals bij jicht) en preventie van nierstenen.

Te gebruiken bij

  • spijsverteringsmoeilijkheden
  • zwakke leverwerking
  • trage stoelgang
  • cholesterolproblemen
  • gebrekkige eetlust

Raadpleeg voor gebruik van kruiden altijd een deskundige. Vooral in het geval van borstvoeding, zwangerschap, ziekte of medicatiegebruik. Wil je meer weten? Neem contact met ons op.

Wil je op de hoogte blijven van onze laatste blogs en aanbiedingen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief. Dit kan op onze homepage onderaan.

 

Het bericht Cynara scolymus – Artisjok verscheen eerst op Drogisterij AJ van der Pigge.

Lees meer

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *