Duivelsklauw is een plant die binnen de fytotherapie vaak wordt gebruikt voor verschillende kwalen. Tijd om deze Zuid-Afrikaanse plant in een blog te behandelen.
Naamgeving van de plant
De Nederlandse naam duivelsklauw heeft betrekking op de vruchten. Deze hebben armen met scherpe weerhaakjes om zich te verspreiden. Dieren die tegen de plant aanlopen, kunnen zo de zaden van de plant met zich meevoeren. De vrucht raakt verstrikt in de vacht of de poot van het dier en lift mee. Voor dieren is dat overigens niet zonder risico. Als de vrucht op een verkeerde plek aan het dier bevestigd raakt, bijvoorbeeld aan de bek, kan hier dier zich verwonden of zelfs sterven. Als een schaap of geit zo’n weerhaak tussen zijn hoeven krijgt, maken ze een ‘duivelsdans’ om de vrucht kwijt te raken.
De Latijnse naam kan in twee eigenschappen worden onderverdeeld. Harpagophytum betekent grijpen en duidt op de vruchten die zich vastgrijpen aan het passerende dier. Procumbens betekent liggen. De plant is een kruipende plant, de stengels liggen op de aarde.
Familie
Duivelsklauw is een plant uit de Padaliaceae ofwel sesamzaadfamilie, waar inderdaad het bekende sesam (sesamum indicuum) vandaan komt, waar wij de zaadjes van kennen. Vrijwel alle planten uit deze familie vinden hun oorsprong in Afrika. Dat geldt ook voor duivelsklauw en sesam.
Uiterlijk
Duivelsklauw is een kruipende plant. Hij wordt dan ook niet hoog: 10-50 cm. Het is een meerjarige plant, waarbij het bovengrondse deel afsterft en het volgende jaar weer opkomt. De stengels kunnen tot ca. 2m lang worden en hebben grijsgroene, een beetje golvende bladeren. De bladeren, die tot ruim 6 cm lang en 4 cm breed kunnen worden, staan tegenover elkaar en hebben 3 tot 5 lobben.
Het wortelstelsel bestaat uit een penwortel met secundaire knollen. De plant kan overleven als de secundaire knollen worden weggehaald, maar zal afsterven als de hoofdwortel wordt geoogst.
In de periode november tot april vindt de bloei plaats. De bloembladeren zijn onderaan vergroeid, waardoor ze onderaan smal zijn. De bloem gaat verderop wel echt open. Door de vorm van deze bloemen wordt daarom wel gesproken van een trechtervormige bloem. De bloemen variëren in kleur; dit kan zowel in de bloem zelf als tussen verschillende planten. De onderzijde van de bloem is wit, geel of paars, waar de bovenzijde roze, rood of paars is.
Wanneer de bloemen bevrucht zijn komen de vruchten. Vruchtzetting begint doorgaans in januari. De vruchten zijn ovaal, houtig en hebben armen met weerhaakjes voor de verspreiding. In de vrucht zitten veel zaden.
De secundaire knollen van de plant worden gegeten door stekelvarkens en antilopen.
Voorkomen
De plant komt van nature voor in het zuidelijk deel van Afrika (onder andere in Angola, Mozambique, Namibië, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika), met name in en rond de Kalahari woestijn en de Namib woestijn. Duivelsklauw heeft een voorkeur voor (vrij) voedselarme zandgrond en de savanne. Belangrijk is dat er veel licht bij komt. Duivelsklauw groeit ook in gebieden met een hoge graasdruk, waar verder weinig gras en kruiden staan. Hij kan goed tegen droogte, niet zo goed tegen veel water en de plant kan enige vorst verdragen (tot -15 graden Celsius).
Bedreiging
Duivelsklauw is een beschermde plant. Dit komt omdat de plant veel wordt geoogst voor medicinaal gebruik in Europa. Hierdoor zijn er in het verleden te veel van deze planten geplukt.
Gezondheidstoepassingen van duivelsklauw
De bosjesmannen van de Kalahari woestijn graven de wortels uit de grond en gebruiken ze voor allerlei toepassingen. De wortel moet wel minstens 12 jaar oud zijn om voldoende werkzame stoffen (voornamelijk iridoïden) te bevatten. Harpagoside is de belangrijkste inhoudsstof. De bosjesmannen gebruiken het afkooksel als pijnstiller bij zenuwpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn en menstruatiepijn. De Franse apotheker Georges Sense-olive ontdekte in 1979 de werkzame krachten van duivelsklauw die vooral betrekking hebben op de ontstekingswerende werking van deze plant.
Toepassingen duivelsklauw
- Bij reumatische aandoeningen zoals reuma, jicht, artrose, slijmbeursontsteking, peesontsteking en zenuwpijn door spit.
- Hij werkt vochtafdrijvend en bloedzuiverend
- Hij bevat bitterstoffen waardoor hij ook effect heeft op de lever en de spijsvertering; hij is eetlustopwekkend, maar is ook licht cholesterolverlagend.
- Hij werkt ook licht tegen menstruatiepijnen.
Uitwendig werkt hij ontstekingswerend en pijnstillend.
Contra-indicaties zijn maagdarmproblemen, zwangerschap en borstvoeding, het gebruik van bloedverdunners. Daarnaast zijn er altijd interacties met geneesmiddelen mogelijk, dus neem altijd contact op met een specialist bij twijfel.
Het bericht Duivelsklauw – Harpagophytum procumbens verscheen eerst op Drogisterij AJ van der Pigge.
