Het beroep van drogist is letterlijk al zo oud als de weg naar Rome. In den oude tijden werd er vooral gehandeld in verven en kruiden. Later kwamen daar ook nog chemicaliën bij. In 1692 was het beroep van drogist en apotheker al gescheiden. Apothekers mochten samengestelde geneesmiddelen verkopen en drogisten alleen enkelvoudige geneesmiddelen. Het bereiden van medicatie was dus toen al toebedeeld aan apothekers. Ik neem je mee op een tripje door de geschiedenis van de drogisterij.
Middeleeuwen
In de Middeleeuwen waren alle beroepsgroepen verenigd in gilden. Drogisten en apothekers behoorden tot het Comans- of St. Nicolaasgilde, waar allerlei soorten detailhandel onder vielen. Onder de gilden werden ook speciale vakopleidingen georganiseerd om het ambacht te leren. Deze gilden werden in 1798 opgeheven waarna er in 1818 een wet van kracht werd dat drogisten voortaan een staatsexamen moesten afleggen. In 1824 bestond in Haarlem de zogeheten Clinische school. Hier kon men een opleiding doen tot drogist of apotheker. Meneer Van der Pigge ging hier in 1841 in de leer bij Martin Beets, apotheker en de vader van de schrijver Nicolaas Beets. In 1844 behaalt hij zijn diploma en mocht dus het beroep van drogist uitoefenen. In 1849 richtte hij zijn winkel op ‘een affaire in Droogerijen en verfwaren’.
Geneesmiddelenwet
In 1865 komt onder Thorbecke de Geneesmiddelwet tot stand die bedoeld is om orde te scheppen in de strijd die bleef bestaan tussen apothekers en drogisten over wie welke middelen mocht verkopen. De oplossing werd gezocht in het afschaffen van het drogistenexamen, maar dit mocht niet baten. Ook zonder examen waren nog steeds allerlei middelen die verkocht mochten worden door de drogist.
Op Wikipedia staat het volgende:
“Een drogist of drogiste is de zaakvoerder van een drogisterij, een handelszaak waar medicinale en chemische producten werden verkocht, zoals medicinale kruiden, vergiften, verf, cosmetica, oplosmiddelen, (kleur-)poeders en schoonmaakproducten. Uiteraard voegden zich daarbij de materialen voor het gebruik ervan, zoals borstels, zeven en emmers. De naam is afgeleid van het Middelnederlandse woord droge. Ook de woorden drugs, drogen en drogue zijn afgeleid van dit woord. Medicinale kruiden werden vroeger vaak eerst gedroogd.”
Ons assortiment uit de 19e eeuw bestond uit de volgende bijzondere stoffen (ik doe even een greep):
- Alcohol
- Amerikaans groen (pigment)
- Anijsdrop
- Arsenicum (een kleurstof)
- Bitterwasser (zie blog over magnesiumsulfaat)
- Bloedsteen (kleurstof)
- Citroenzuurkali (voor verf)
- Diamanten (voor gewoon- en spiegelglas)
- Eau de Carmes (kalmerend middel)
- Florentijnse lak
- Houtazijn
- Kwikzalf (tegen schaamluis)
- Naftaline ballen tegen motten
- Nootmuskaat
- Tinctuur van opium
- Tinctuur van Kina
- Tritiumzalf (radioactieve zalf)
- Vanillesuiker
Zwavelzuur, kleurpigmenten en bladgoud
Toen ik in 1999 bij Van der Pigge kwam werken verkochten we inderdaad nog allerlei chemische producten zoals waterstofperoxide 30% dat we zelf mengden naar wat de klant wilde. Aceton, zwavelzuur, lysol om schoon te maken. Maar we verkochten ook veel kleurpigmenten om mee te schilderen. Destijds kwamen er veel kunstenaars bij ons en gevelspecialisten voor kleuring van voegen. We verkochten ook velletjes bladgoud. Zelfs de eetbare variant! We hadden ook schellak om mee te lakken, maakten zelf zwart-op-wit-poeder, en in de kelder produceerden we zelfs nog crèmes en antiekwrijfwas. Op de schappen lagen ook nog natuursponsen en natuurlederen zemen.
Stopflessen
We hadden nog stopflessen staan met namen van wierook als ‘olibanum’ of ‘drakenbloed’ wat gebruikt werd in de fotografie. Maar ook een felblauwe kristalpoeder genaamd ‘cuprum sulfas’ oftewel kopersulfaat. Het maakte allemaal veel indruk op me. Waar was dit allemaal voor en wat betekende dit? Tegenwoordig verkopen we nog steeds magnesiumsulfaat in een stopfles en vullen dat af in puntzakjes. Een zeldzaamheid in Nederland. Dit doen we dus al 172 jaar.
Kruidenzolder
Daarnaast produceerden we op onze kruidenzolder op vraag kruidenrecepten voor klanten Destijds stonden de ramen nog open, maakten we gebruik van houten stellingkasten en zakken met kruiden. Het was heel charmant en authentiek. Het is heel jammer voor de sfeer dat dit niet meer mag, maar het is wel goed voor de voedselveiligheid dat we tegenwoordig een klimaatgecontroleerde kruidenzolder hebben die makkelijk schoon te houden is.
Verandering van koers
Toch was er in die tijd bij ons al een andere koers ingezet. Menno van Os, de toenmalige eigenaar, had besloten dat hij verder wilde met gezondheidsadvies, kruiden en supplementen. Dit had ook te maken met de steeds strengere eisen omtrent de verkoop van chemicaliën. Zo mochten we geen chemicaliën meer afvullen en geen producten meer produceren in de kelder. Dus besloten we de productie van tincturen en crèmes elders voort te zetten. De productie in de kelder was naar onze eigensamenstellingen en zo was ons eigen merk Van der Pigge geboren, naar de recepten van Menno van Os. Er was inmiddels een duidelijke trend ontstaan naar de vraag voor gezondheidsproducten zoals kruiden en supplementen.
Opleidingen drogist
De huidige drogisterijen hebben niks meer te maken met de tijden van weleer. De standaard drogisterij richt zich vooral op zelfzorgproducten, cosmetica, huishoudproducten en algemene badkamerartikelen. Er worden beperkt nog huishoudchemicaliën verkocht en moderne verven voor kleding bijvoorbeeld.
De drogisterij is een essentiële winkel, zoals gebleken is in coronatijd, waarbij we een belangrijke functie hebben tussen de klant en de medische gezondheidszorg. De drogist is erkend als cruciale beroepsgroep en helpt om ons land draaiende te houden tijdens de coronacrisis en lockdowns.
Deskundigheid en vakmanschap
Om te zorgen dat drogisterijpersoneel over de juiste kennis beschikt, kent de branche tegenwoordig een systeem van vakopleidingen met drie niveaus:
- Verkoper in de Drogisterij
- Assistent-Drogist
- Drogist
Om te mogen adviseren over zelfzorggeneesmiddelen, is het wettelijk verplicht om het diploma Assistent-Drogist of Drogist te bezitten. Daarnaast is het voor drogisterijen wettelijk verplicht dat een gediplomeerde drogist toezicht houdt op de UAD-geneesmiddelenverkoop. Daarnaast wordt dringend aanbevolen om de kennis jaarlijks op te frissen door middel van nascholing, zodat het zelfzorgadvies dat medewerkers geven altijd up-to-date blijft.
(bron CBD)
Oudste drogist?
Eerlijkheidshalve willen wij toegeven dat we niet, zoals veel mensen denken, de oudste drogist van Nederland zijn. Er zijn drie drogisterijen ouder dan wij. We zijn wel een van de bekendste oude drogisten, mede omdat wij ons oude interieur nog zo goed hebben weten te behouden. En niet te vergeten ook door de strijd die Van der Pigge leverde met het toenmalige V&D toen Anton van Os (de zoon van Joannes van Os en Anna van der Pigge) weigerde te wijken voor het grote warenhuis in de jaren 20 van de vorige eeuw.
6 oudste drogisterijen van Nederland
- Jacob Hooy Amsterdam sinds 1743
- Drogisterij Salamander Delft 1780
- Drogisterij Van der Gaag Den Haag sinds 1796
- Van der Pigge Haarlem sinds 1849
- Drogisterij Bik&Bik In Leiden sinds 1860
- Drogisterij Van Loon uit Oud-Tonge 1892
Buitenland
In Italië kun je in Florence een kijkje nemen bij Santa Maria Novella. Deze prachtige drogist is echt een bezoekje waard voor de liefhebber. Deze zeer oude drogist stamt nog uit 1612! Zij hadden vroeger hun eigen kruidentuinen bij de winkel. Ook in Duitsland zijn zeer oude apotheken te vinden. Nederland is vrij uniek met het gescheiden drogist-apotheker systeem. In het buitenland zijn bijna alleen apotheken.
Zoals je ziet heeft het beroep van drogist een heel verleden gehad, waarbij door de eeuwen heen het ambacht enorm is veranderd. Een ambacht geeft aan dat je iets kan maken en vervaardigen waar je specialist in bent. Het ambacht van vroeger, waarbij producten ook bereid werden zoals kruidentheeën mengen of chemicaliën klaar maken, dat bestaat als zodanig niet meer. Tegenwoordig staat het ambacht van drogist vooral voor goed adviseren en klaar staan voor de klant. We proberen ook een brug te slaan tussen arts -apotheker – drogist omdat het voor klanten belangrijk is ook laagdrempelig advies kunnen vragen aan gespecialiseerde medewerkers. Daarmee hebben we een verlichtende rol voor huisartsen, apotheek en artsen. Daarnaast kunnen wij bij vroegtijdige signalering ook mensen doorverwijzen naar een arts.
Het bericht Geschiedenis van de drogisterij verscheen eerst op Drogisterij AJ van der Pigge.