Nachtschadeplanten hebben soms het imago dat je ze beter niet kan eten, maar is dat wel of niet zo? Dit heeft vooral te maken met bepaalde stofjes die erin kunnen voorkomen, zogenaamde alkaloïden. Maar er zitten meer stoffen in dan alleen dat. Pertinent niet eten door iedereen lijkt een overtrokken reactie. Hoe zit dit in elkaar?
Familie van nachtschadeplanten
De familie van de nachtschadeplanten is een hele uitgebreide familie van wel 95 geslachten en 2300 soorten planten! De naam nachtschade verwijst overigens niet naar het feit dat de groenten gevaarlijk zijn. Maar er zitten in deze 2300 soorten planten wel een aantal gevaarlijke soorten zoals de plant belladonna. De naam nachtschade kunnen we qua oorsprong opsplitsen naar de plant Solanum nigrum (zwarte nachtschade) en het woord schade, dat vroeger ook wel schaduw betekende. Solanum ook wel solari betekent eigenlijk verzachtend.
Wij kennen nachtschadegroenten vooral als de soorten aardappel, tomaat, aubergine, peper en paprika. Overigens stamt de zoete aardappel uit een andere familie (windefamilie). Samenvattend kunnen we stellen dat er eetbare en giftige soorten binnen deze familie bestaan.
Nachtschadegroenten
Nachtschadegroenten zijn rijk aan tal van gezonde stoffen zoals vitamine C, lycopeen (tomaat), nicotine (pepersoorten (geen peperbessen zoals witte, zwarte en groene peperkorrels), tomaten, aubergines, aardappelen). Ja nicotine zit ook in groente! Er zijn onderzoeken die aan het eten van deze groente vanwege de nicotine positieve bijdrage hebben ontdekt zoals bij de ziekte van Parkinson. Pepers bevatten capsaïcine. Dit stofje kan ontstekingen remmen in het lichaam. Naast de ‘gewone’ groenten, heb je uiteraard ook de afgeleide producten van deze groenten zoals diverse kruiden; paprikapoeder, cayennepoeder, chilipoeder, chilisaus, ketchup, tomatensaus en ga zo maar verder. Aubergines, tomaten en pepers worden groente genoemd, maar wist je dat het eigenlijk fruit is? Dat komt omdat deze ‘groenten’ als een vrucht groeien aan een plant.
Glycoalkaloïden
De zorg omtrent het eten van nachtschadeplanten zit vooral in de hoeveelheid alkaloïden die erin zitten. En dan specifiek de glycoalkaloïden. Deze specifieke soort alkaloïden valt onder de neurotoxische stoffen en dit zijn stoffen als tomatine, solanine, chacocine en nicotine. Ze noemen deze stoffen neurotoxisch omdat ze bij een te hoge dosering een dempend effect kunnen hebben op het zenuwstelsel. Je moet er dan wel heel veel van gegeten hebben. Wil je voorkomen dat je hiervan te veel binnenkrijgt, dien je gevarieerd te eten en af te wisselen met allerlei andere groenten zoals koolsoorten en bladgroenten. Daarnaast verminderen bij het bereiden en vooral verhitten van deze groenten de hoeveelheden van deze stoffen. Een rauwe aubergine is niet aan te raden, maar als je hem bakt of roostert gaat de neurotoxische stof grotendeels weg. Solanine is de stof die je ook goed kan zien aan aardappels die een groene waas hebben of groene stukjes hebben. Maar je ziet het ook bij onrijpe tomaten. Dit kan je beter wegsnijden en niet opeten. Solanine verdwijnt niet bij het koken.
De dosis maakt het vergif
De werkzame stoffen in nachtschadeplanten zijn vaak neurotoxische alkaloïden. Alkaloïden zijn een van de sterkst werkzame stoffen die de natuur te bieden heeft. Het zijn bittere inhoudsstoffen in een plant die een brede therapeutische werking hebben. Maar een zogenaamde smalle therapeutische breedte. Dit houdt in dat je op moet passen welke dosis je gebruikt. De allerbekendste alkaloïde plant is de papaverbol (Papaver somniferum), waar opium uit gewonnen wordt. Alkaloïden zijn voor de geneesmiddelenindustrie vaak een rijke bron om geneesmiddelen uit de natuur te halen. Alle opiaatpijnstillers zijn gebaseerd op de papaverbol, tegenwoordig is het onduidelijk of de industrie nog steeds de planten gebruikt of synthetische derivaten gebruikt. Er zijn ook veel soorten opiaten.
Plantenstoffen beschermen tegen insectenvraat
De inhoudsstoffen waar we het over hebben zijn bijvoorbeeld atropine (belladonna), nicotine (tabaksplant). Dit zijn stoffen die invloed hebben op het zenuwstelsel van mens en dier. Planten produceren bepaalde stoffen vaak als reactie op hun omgeving. Ze doen dit om zichzelf te beschermen of juist om samen te leven met hun omgeving. Een plant heeft stuifmeelpollen zodat insecten deze mee kunnen nemen en zo bevruchting kunnen laten plaatsvinden. Zo heeft een plant ook een productie van soms sterke plantenstoffen zodat ze niet worden opgegeten door dieren of insecten. Het is hun schild met de buitenwereld.
Nederland aardappelland?
In tegenstelling tot wat je misschien denkt, komen aardappels van oorsprong niet uit Nederland. Eigenlijk eten we in Europa pas sinds de 16e eeuw aardappels. De aardappel komt van oorsprong uit Midden- en Zuid-Amerika. Nederlanders zijn dol op aardappels. Je kan natuurlijk ook relatief veel met aardappels: prakken, hele gekookte stukken, stamppot, ovenschotel ga zo maar door. Varieer eens met zoete aardappel, pasta, granen (zoals haver, gierst en quinoa) en allerlei soorten rijst. Aardappels hebben tevens een vrij hoge glycemische index, wat betekent dat de glucosespiegel vrij snel kan stijgen. Daarin speelt de bereiding van aardappels ook een rol. Je kan het effect op je glucosespiegel verkleinen door de aardappels af te laten koelen. Je krijgt dan vorming van zogenaamde resistent zetmeel, dit geeft meer vezels en daardoor een minder harde stijging van de glucosespiegel. Patat is een ander voorbeeld van aardappels dat niet zo gezond is, het zit vol zonnebloemolie, wat ontstekingen kan bevorderen. We krijgen (vaak zonder dat we het doorhebben) al voldoende zonnebloemolie binnen. Daarnaast kan frituurvet ook transvetzuren bevatten en deze zijn zeker het vermijden waard. Het zijn gekunstelde vetzuren die je ook niet zomaar meer kwijtraakt als ze opgeslagen worden.
Wanneer vormen nachtschadeplanten een probleem?
Over het algemeen – als je een goede gezondheid hebt en je eet gevarieerd – is het prima om regelmatig nachtschadeplanten te eten. Tomaten, paprika’s, pepers en aubergines zijn lekker om te eten en voegen goede stoffen toe aan je voeding. Deze planten worden al eeuwen gegeten door allerlei volkeren.
Nachtschadeplanten vormen vooral een probleem voor mensen die al last hebben van hun darmen. Als je wat minder sterke darmen hebt, kan dat zich niet alleen uiten in de vorm van echte darmklachten, maar kan zich ook uiten door een zwakke weerstand of auto-immuunziekten door een te hyperpermeabele (te doorlaatbaar) darm. Dat wordt ook wel een lekkende darm genoemd. Als je een beelddenker bent zie je misschien allemaal gaten in je darm, maar je kan het beter voor je zien als een versleten shirt waar zwakke doorschijnende plekken in zitten. Aardappels kunnen bij jou dan mogelijk darmirritatie geven of de doorlaatbaarheid van de darm verergeren. Dat komt omdat de alkaloïden de celwand van de darm mogelijk verder kunnen aantasten. Dat geldt specifiek voor aardappels. Maar let op, dat is dus bij een grote hoeveelheid aardappels. Andere nachtschadeplanten hebben dit minder. Lees hierover meer op natuurdietisten.nl. Ook Juglen Zwaan legt hierover meer uit in dit blog.
Wil je weten of je last hebt van nachtschadeplanten? Dan helpt het om ze een maand uit je voeding te schrappen en ze dan een voor een weer te introduceren om te zien of je er daadwerkelijk op reageert.
Heb je het vermoeden dat je darmproblemen hebt en reageert op nachtschadeplanten? Wij kunnen je verder helpen in een natuurgeneeskundig consult. Wij doen ook aanvullend darmonderzoek waarbij we kunnen kijken naar de spijsverteringskracht en de samenstelling van je darmflora.
Wil je nog meer weten over waar hier over geschreven is? Je kan verder lezen op
Nachtschade(lijk) voor de gezondheid – natuurdietisten.nl
Nachtschadefamilie – Wikipedia
Plantengifstoffen | Voedingscentrum
Het bericht Zijn nachtschadeplanten en -groenten wel of niet goed voor je? verscheen eerst op Drogisterij AJ van der Pigge.